Ieder kind verdient een kansrijke start. Dat is niet alleen fijn en ontspannen, maar ook de beste basis voor later. Kinderen die een goede start maken in het leven kunnen zich fysiek, mentaal en sociaal beter ontwikkelen. Daar hebben ze levenslang profijt van.
“In de eerste 1000 dagen van het leven – de periode waarin een bevruchte eicel zich ontwikkelt tot een peuter van twee jaar – wordt de basis gelegd voor later,” zegt Tessa Roseboom, hoogleraar Vroege Ontwikkeling en Gezondheid aan de Universiteit van Amsterdam. Ze vervolgt: “In die periode worden alle organen aangelegd, hecht een kind zich aan ouders of verzorgers, leert het eten, drinken, praten en lopen. Het leert ook of de wereld veilig is of niet. In geen enkele andere periode van het leven gaat de ontwikkeling van de mens zo snel als in die eerste 1000 dagen.” Roseboom schat in dat één op de zes kinderen geen goede start heeft: “Dan kun je denken aan kinderen die te vroeg of te klein geboren worden, kinderen die veel stress ervaren in de eerste periode van hun leven en kinderen die opgroeien in armoede.”
Daarnaast heeft een goede start invloed op de mentale gezondheid: mensen die een goede start hebben gehad, zijn minder gevoelig voor verslaving, angst en depressie.” Roseboom is duidelijk: “Als je je kind een goede start kan geven, dan is de winst groot en heeft het daar levenslang profijt van.” Roseboom: “Kinderen die opgroeien in een gezonde en veilige omgeving, of in een omgeving met geen of weinig stress hebben betere kansen op school en op de arbeidsmarkt, en zijn vaak gezonder dan kinderen die opgroeien in een ongezonde, onveilige of stressvolle omgeving.”
Steuntje in de rug
Jinke van der Put is jeugdarts bij de GGD Hart voor Brabant en voorzitter van het Verloskundig Samenwerkingsverband Midden-Brabant. Ze staat midden in het werkveld en weet als geen ander hoe belangrijk het is om (aanstaande) ouders te ondersteunen. Van der Put: “Veel zwangeren voelen zich onzeker tijdens de zwangerschap. Als je daarnaast zorgen hebt over je inkomen of je huis, je spreekt de taal niet of niet goed genoeg of je hebt geen mensen om op terug te vallen, dan verandert die onzekerheid al snel in kwetsbaarheid. Iedere (aanstaande) ouder verdient een steuntje in de rug, waardoor kinderen een kansrijke start kunnen maken.”
Die hulp kan het verschil maken, zegt Van der Put. “Voor een kansrijke start voor het kind is het belangrijk dat we de ouders zo goed mogelijk helpen. Als zij zich goed voelen, heeft dat invloed op de zwangerschap en de periode daarna.” Om daarbij te helpen is er het actieprogramma Kansrijke Start, waarin verschillende zorgprofessionals en professionals uit het sociaal domein samenwerken aan een kansrijke start voor zoveel mogelijk kinderen. “In vrijwel elke gemeente is er ondersteuning voor mensen die hieraan behoefte hebben. Hoe die ondersteuning eruitziet, verschilt per gemeente maar er zijn heel veel prachtige initiatieven. Zoals het huisbezoek tijdens de zwangerschap, maar ook bieden we in sommige gemeenten intensievere begeleiding aan.” Wat de jeugdarts (aanstaande) ouders mee wil geven? “Het is normaal om je onzeker te voelen en vragen te stellen, dus schroom niet om hulp te vragen aan je verloskundige, op het consultatiebureau of aan mensen om je heen. Dat is geen teken van zwakte maar van kracht. Er staat hulp klaar, maak daar gebruik van.”
‘Kinderen die een goede start hebben gehad zijn later gezonder, hebben betere kansen op school en op de arbeidsmarkt’
Rust en zelfvertrouwen
Eén van de moeders die baat had bij goede begeleiding is Elyanne Haster (24). Zij raakte op haar negentiende zwanger. Alles was nieuw, maar vragen stellen aan haar moeder kon ze niet, omdat ze geen contact meer met haar had. “De verloskundige bracht mij in contact met het Jonge Moederwerk”, aldus Elyanne. “Ik vond het fijn dat ik bij het Jonge Moederwerk al mijn vragen kon stellen, bijvoorbeeld over het kopen van babyspullen. Ik had zo veel nodig en veel daarvan had ik maar kort. Sommige spullen kreeg ik cadeau, andere spullen kon ik lenen. Dat was fijn.”
Maar dat is niet alles. “Tijdens mijn eerste zwangerschap was ik stug en eigenwijs. Ik dacht: dit kan ik, hier ben ik voor gemaakt. Maar tijdens mijn bevalling raakte ik in paniek. Tijdens mijn tweede zwangerschap heb ik daarom een zwangerschapscursus en een bevallingscursus gedaan. Ik leerde wat er allemaal in mijn lichaam gebeurt en hoe ik moest puffen. Ik kreeg tips over hoe ik de rust kon bewaren en maakte een geboorteplan. Daar heb ik ontzettend veel aan gehad.”
Het geeft Elyanne rust. “Toen ik voor het eerst zwanger was, was ik onzeker, jong en had last van mijn hormonen. Mensen vonden wat van me. Dat ontregelde me. Maar door de hulp die ik kreeg, ging ik weer lekker in mijn vel zitten en kreeg ik weer zelfvertrouwen.” Ook nu nog is de hulp dichtbij. “Ik kan opvoedvragen bespreken en heb hulp gekregen bij het openen van een spaarrekening voor mijn kinderen. Daar ben ik blij mee. Als mijn kinderen willen studeren, dan is daar straks geld voor. Mijn ouders zijn in mijn jeugd gescheiden en bij mijn moeder groeide ik op in armoede. Als ik mijn kinderen een goede jeugd kan geven, geeft mij dat een voldaan gevoel.”
Actieprogramma Kansrijke Start
Ieder kind verdient de best mogelijke start van zijn of haar leven en een optimale kans op een goede toekomst. De eerste 1000 dagen van een kind, vanaf vlak voor de bevruchting tot ongeveer twee jaar, zijn heel belangrijk voor een goede start en bepalend voor de fysieke en mentale gezondheid later. En daarmee voor de kansen op school, op de arbeidsmarkt en in de maatschappij. Het actieprogramma Kansrijke Start stimuleert dat organisaties en professionals in het medisch en sociaal werkveld in elke gemeente nog beter gaan samenwerken zodat (aanstaande) ouders die daar behoefte aan hebben tijdig de juiste zorg en ondersteuning krijgen. In oktober bestaat het actieprogramma Kansrijke Start vijf jaar. Het programma valt onder verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport.
Wil jij als ouder meer weten over het belang van de eerste 1000 dagen of wat jij kan doen om je kindje een kansrijke start te geven? Kijk dan op strakszwangerworden.nl en gezondegeneratie.nl/1e-1000-dagen